Τρία βιβλία για την ημέρα της Μητέρας

Είτε βιολογική είτε μη, ο ρόλος της μητέρας είναι ιερός. Πολύπλοκος, πολυσύνθετος, δύσκολος, αλλά το μόνο σίγουρο ότι έχει πολύ μα πολύ αγάπη. Μερικά βιβλία λοιπόν, αφιερωμένα στην μητέρα.

ΝΟΜΠΕΛ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2022

Η Annie Ernaux προσπαθεί να ανακαλύψει τα διαφορετικά πρόσωπα της μητέρας της, που πέθανε εξασθενημένη από την αρρώστια που κατέστρεψε τη μνήμη της και της στέρησε τη σωματική και πνευματική της ακεραιότητα. Επιχειρεί να ανασυνθέσει τη ζωή αυτής της γυναίκας που υπήρξε η μητέρα της, μιας γυναίκας δραστήριας και ανοιχτής απέναντι στον κόσμο, που δούλεψε ως εργάτρια πριν ανοίξει το δικό της κατάστημα, που αγωνιούσε να διατηρήσει τη θέση της στην κοινωνία, που ήταν μανιώδης αναγνώστρια και πίστευε ότι «για να ανελιχθείς πρέπει πρώτα να μάθεις». Καλείται όμως να αντιμετωπίσει και τα αντιφατικά αισθήματα που πολλές φορές νιώθει μια κόρη για τη μητέρα της: αγάπη και μίσος, ενοχή, τρυφερότητα, ενόχληση, αλλά κι αυτή τη σπλαχνική και σιωπηλή προσκόλληση απέναντι σ’ αυτή την ηλικιωμένη γυναίκα που δεν ζει πια.
Η γραφή της Ernaux, ακριβής και σαφής, επαναφέρει με τρόπο σαρωτικό αυτή τη μητέρα που ήταν για την κόρη της η προσωποποίηση του Χρόνου και της κοινωνικής συνθήκης της καταγωγής: «Έχασα τον τελευταίο δεσμό που είχα με έναν κόσμο στον οποίο δεν ανήκω πια».

«Η τραγωδία σκάει πάνω στο κεφάλι σου σαν βράχος. Δεν είναι ότι ανακαλύπτεις κάτι που δε γνώριζες, είναι ότι αλλάζει για πάντα η οπτική σου για τα πράγματα. Αλλάζει η υφή του φωτός και του σκοταδιού, κάθε εικόνα της μνήμης γίνεται αδιανόητα ευκρινής. Η μητέρα μου πέθανε στα 63 της, κι εγώ τώρα στα 63 μου έχω το προνόμιο να είμαι ο γιος που δίνει ζωή στην αγαπημένη του μητέρα. Δεν ήταν ζήτημα επιλογής το γράψιμο αυτού του βιβλίου. Συνέβη, όπως συμβαίνουν οι νόμοι της βαρύτητας. Και κατά κάποιο τρόπο είμαι ευγνώμων, όχι για το ότι συνέβη, αλλά για το ότι ξέρω ότι συνέβη». Α. Φόργκατς
Το 2013 ο Ούγγρος συγγραφέας Άντρας Φόργκατς δέχτηκε το τηλεφώνημα ενός ερευνητή των αρχείων της μυστικής αστυνομίας της Βουδαπέστης. Είχαν γνωριστεί στα παιδικά τους χρόνια, κι όταν είδε το όνομά του σε έναν φάκελο, αποφάσισε να επικοινωνήσει μαζί του. Το "Δεν υπάρχουν ανοιχτοί φάκελοι" είναι το αποτέλεσμα αυτού του τηλεφωνήματος, που αποκαλύπτει μια εφιαλτική αλήθεια για την απίστευτη πραγματική ζωή των γονιών του Φόργκατς στη μεταπολεμική Ουγγαρία. Η μητέρα του, που τη λάτρευε, εργαζόταν για τις μυστικές υπηρεσίες του καθεστώτος Κάνταρ. Ως πληροφοριοδότρια δεν κατέδιδε μόνο γνωστούς της, αλλά και τους φίλους της, τους συγγενείς, ακόμη και τα παιδιά της...
Ένα βιβλίο για τις οικογενειακές προδοσίες και τα εθνικά τραύματα, για το ψέμα, την προδοσία και τη συγχώρεση, που φέρνει στον νου τον κόσμο του "Διαβάζοντας στη Χάννα" του Μπέρνχαρντ Σλινκ και την ατμόσφαιρα της ταινίας του Ντόνερσμαρκ "Οι ζωές των άλλων".

Ιρλανδία, τέλη της δεκαετίας του 1960. Η Νόρα Γουέμπστερ ζει σε μια μικρή πόλη και έχει αναλάβει τη φροντίδα των τεσσάρων παιδιών της μετά τον θάνατο του άντρα της, προσπαθώντας παράλληλλα να ξαναχτίσει τη ζωή της. Είναι ένας άνθρωπος που νιώθει παγιδευμένος από την καθημερινότητα και αναζητεί μια ευκαιρία για να ξεφύγει. Σιγά σιγά, χάρη στη διέξοδο που της προσφέρει η μουσική, η Νόρα κάνει τα πρώτα δειλά βήματα για μια καινούργια αρχή. Μέσα από την εναλλαγή μιας ακλόνητης αυτοκυριαρχίας και αμέτρητων αμφιβολιών αναδύεται μια ηρωίδα από τις πιο σημαντικές στη σύγχρονη πεζογραφία.

Η τρυφερότητα και η ανθρωπιά, ο πόνος της απώλειας, η καθημερινότητα με τις χαρές και τις λύπες της, τα όσα λέμε και τα όσα κρύβουμε συνθέτουν μια ανεπανάληπτη αναγνωστική εμπειρία.